In die algemeen mag die BTW-gedeelte van uitgawes deur ‘n BTW-ondernemer aangegaan in die bedryf van sy onderneming, van die SAID teruggeëis word wanneer die leweransier sy BTW-opgawes periodiek indien. Tipies word hierdie inseteise verreken teen die uitsetbelasting-aanspreeklikheid wat die leweransier mag hê. Dit is egter dikwels die geval dat die totale insetbelastingeise vir ‘n bepaalde tydperk die totale uitsetbelasting wat betaalbaar is, te bowe mag gaan, wat tot gevolg het dat daar ‘n netto-terugbetaling vir die betrokke tydperk aan die leweransier verskuldig is.
Artikel 17 van die BTW-Wet, 89 van 1991, reguleer die omstandighede en die mate waarin ‘n geregistreerde BTW-leweransier mag eis dat insetbelasting verreken word teen die uitsetbelasting wat aan die SAID verskuldig is. Dit behandel spesifiek die omstandighede waaronder goedere of dienste verkry word ten dele vir gebruik as deel van die BTW-leweransier se onderneming en ten dele vir die doel van die maak van BTW-vrygestelde of persoonlike voorraad. In sulke omstandighede beperk artikel 17(1) die bedrag insetbelasting wat geëis word tot “… an amount which bears to the full amount of such tax or amount, as the case may be, the same ratio (as determined by the Commissioner in accordance with a ruling …) as the intended use of such goods or services in the course of making taxable supplies bears to the total intended use of such goods or services”.
Die beslissing waarna in artikel 17(1) verwys word (Bindende Algemene Beslissing 16, Uitgawe 2) stel die formule soos volg vas:
y = a / (a + b + c) x 100
Waar:
“y” = die toedelingsverhouding/persentasie;
“a” = die waarde van alle belasbare voorraad (insluitende geagte belasbare voorraad) gedurende die tydperk gemaak;
“b” = die waarde van alle vrygestelde voorraad gedurende die tydperk gemaak; en
“c” = die som van enige ander bedrae nie by “a” of “b” in die formule ingesluit nie, wat ontvang is of aangegroei het gedurende die tydperk (of dit op voorraad betrekking het al dan nie).
Die berekening waarna verwys word beoog met ander woorde om die insetbelastingeis te beperk in dié mate dat die uitgawe-item wat ter sprake is, aangegaan is slegs ter bevordering van die BTW-onderneming.
Die berekening veronderstel dat uitgawes wat deur die die BTW-ondernemer aangegaan word, in die algemeen eweredig sal wees aan die totale belasbare voorraad deur die leweransier gemaak ten opsigte van nie-belasbare voorraad. Hierdie veronderstelling mag egter ontoepaslik wees as die BTW-leweransier se feitelike omstandighede in ag geneem word. Byvoorbeeld, waar ‘n maatskappy rentevrye lenings aan kliënte toestaan (dus vrygestelde voorraad) terwyl die maatskappy ook konsultasiedienste verskaf (standaardkoers-belasbare voorraad), mag die bogenoemde formule wél toepaslik wees vir die toedeling van daardie gedeelte van insetbelasting wat opeisbaar is ten opsigte van bv. die huur wat vir kantore betaal word en dus gebruik word om sowel rente as konsultasie-inkomste te verdien. Waar uitgawes egter aangegaan word vir die opleiding van werknemers wat net by die konsultasiebesigheid betrokke is, word die uitgawes nie aangegaan ten dele vir die maak van belasbare voorraad en ten dele nie daarvoor nie, maar ten volle vir die bevordering van die BTW-onderneming en sal dit dus volledig geld as ‘n eis vir insetbelasting.
Bindende Algemene Beslissing 16 voorsien ‘n alternatiewe basis vir toewysing wat gebruik kan word indien ‘n meer geskikte basis sou bestaan. Daar moet in gedagte gehou word dat artikel 17(1) slegs toepaslik is as daar hoegenaamd ‘n toedeling gemaak moet word.
Ons merk dat die SAID in die jongste tyd Bindende Algemene Beslissing 16 streng toepas tydens BTW-oudits, selfs wanneer dit onvanpas sou wees waar dit tot die nadeel van die belastingbetaler strek. Sodanige gevalle moet gemoniteer word en waar toepaslik onder u belastingadviseurs se aandag gebring word sodat dit tydig by die SAID-ouditeure aangeroer kan word.
Hierdie artikel is algemene inligtingsblad en moet nie as professionele advies beskou word nie. Geen verantwoordelikheid word aanvaar vir enige foute, verlies of skade wat ondervind word as gevolg van die gebruik van enige inligting vervat in hierdie artikel nie. Kontak altyd finansiële raadgewer vir spesifieke en gedetailleerde advies. (E&OE)
